Jerzy Polak: Dom Polski w Bielsku 1902-1952. Bielsko-Biała 1993.
Pozycja otwierająca pierwszą w dziejach miasta serię wydawniczą o charakterze historycznym jest pokłosiem okolicznościowej wystawy zorganizowanej przez Muzeum Okręgowe w B-B, poświęconej 90. rocznicy utworzenia zasłużonej dla polskości placówki o charakterze kulturalno-oświatowym, jaką był Dom Polski w Bielsku. Był on dziełem wybitnego trybuna ludowego i działacza politycznego ks. Stanisław Stojałowskiego (1845-1911), wydawcy tygodnika „Wieniec i Pszczółka”, działającego w Galicji i na Śląsku Cieszyńskim w ówczesnej monarchii austro-węgierskiej, który swe ostatnie lata życia spędził w Bielsku i Białej. Książka omawia perypetie związane z utrzymaniem Domu Polskiego, toczące się w nim życie narodowe miejscowych Polaków, ataki bielskich Niemców, łącznie z opisem słynnej „bitwy nad Białą” w 1914 r. W okresie międzywojennym Dom Polski stał się także siedzibą bielskich kół organizacji politycznych, Stronnictwa Narodowego i jego przybudówek, którym przewodził inny wybitny gospodarz Domu (od 1926 r.) Edward Zajączek (1901-1942), późniejszy pierwszy komendant bielskiego inspektoratu ZWZ. W zakończeniu mowa jest o dramatycznym końcu tej instytucji, niszczonej przez oba totalitaryzmy i zlikwidowanej ostatecznie przez UBP w 1952 r.
Wydawca: Muzeum Okręgowe w Bielsku-Białej – 64 s., 10 il. cz.-b. + plan, oprawa kartonowa, format 14,5 x 20 cm. W 2002 r. ukazało się II zmienione wydanie książki.
Ewa Chojecka: Architektura i urbanistyka Bielska-Białej do 1939. Miasto jako dzieło sztuki. Bielsko-Biała 1994.
Bielsko-Biała zachwyca wielu przybyszów i turystów urodą swej architektury, pochodzącej głównie z II połowy XIX i I połowy XX w., ukształtowanej pod wpływem Wiednia i tamtejszych wielkich architektów, a także przez własnych wybitnych architektów w rodzaju Karola Korna czy Emanuelów Rostów (ojca i syna). Ich dzieła, a także pozostałych architektów czynnych w Bielsku i Białej na czele z Alfredem Wiedermannem, poddaje naukowej analizie wybitna znawczyni sztuki miejskiej, począwszy od epoki historyzmu, której symbolem stał się zarówno przebudowany zamek w Bielsku (1855-1864), jak i nowy, piękny ratusz w Białej (1895-1897), przez secesję i modernizm do awangardowego funkcjonalizmu, z jego sztandarowym dziełem w postaci gmachu banku KKO przy placu Bolesława Chrobrego (Paweł Juraszko, 1937-1938). Autorka bogato ilustrowanej książki odkrywa nie tylko piękno tej architektury, ale także jej twórców i zleceniodawców w czasach dynamicznego rozwoju dwumiasta, jego industrializacji i rozwoju przestrzennego, któremu towarzyszyły ciekawe projekty urbanistyczne i powiązania z awangardą wiedeńską (Max Fabiani, Leopold Bauer) i katowicką (Kazimierz Sołtysowski). Pracę wzbogaca katalog charakteryzowanych obiektów.
Wydawca: Urząd Miasta Bielska-Białej – 500 s., 246 il. cz.-b. i barw., oprawa twarda, format 24 x 21 cm, streszczenia w języku angielskim i niemieckim. Jest to II poszerzone wydanie książki z 1987 r.
500 lecie Rzymskokatolickiej Parafii w Bielsku-Białej Komorowicach. Praca zbiorowa. Bielsko-Biała 1993.
Komorowice to jedna z dzielnic miasta, włączona doń stosunkowo niedawno, mianowicie w 1977 r. Przedtem była to samodzielna gmina, łącząca dwie wioski rozdzielone rzeką Białą: lewobrzeżne dawne Komorowice Niemieckie (Śląskie) i prawobrzeżne dawne Komorowice Polskie (Krakowskie), połączone jednak wspólną parafią katolicką, utworzoną w 1493 r., a zapewne wcześniej, gdyż początki obu wiosek sięgają końca XIII w. Książka została przygotowana z okazji jubileuszu 500-lecia parafii pw. Jana Chrzciciela i stanowi pierwszy, popularny zarys monografii historycznej tej interesującej miejscowości, będącej do XIX w. własnością wielu szlacheckich rodów polskich, a ostatecznie Habsburgów (Komorowice Krakowskie) oraz kolejnych panów bielskich od Piastów do Sułkowskich (Komorowice Śląskie). Teksty o historii parafii (ks. Bolesław Przybyszewski, Jerzy Polak) wzbogacają wypisy z kroniki parafialnej i krótkie wspomnienia kilkunastu parafian.
Wydawca: Rzymskokatolicka Parafia w Bielsku-Białej Komorowicach – 112 s., 6 il. barw., oprawa miękka, format 14,5 x 20,5 cm.
Piotr Kenig: Dawne atelier fotograficzne Bielska i Białej. Bielsko-Biała 1994.
Działalność bielskich i bialskich fotografów, datująca się od około 1861 r. (Salomon Kraus w Lipniku) i obfita produkcja ich atelier zainteresowała badaczy dopiero w końcu XX w., czego rezultatem stała się kolejna wystawa w bielskim Muzeum Okręgowym i książka jego pracownika, wytrawnego znawcy tematyki. W sytuacji całkowitego zniszczenia jakiejkolwiek dokumentacji atelier, zdołał on ustalić na podstawie danych z ksiąg metrykalnych, wieczystych i archiwalii miejskich oraz analizy fotografii ze zbiorów muzealnych i prywatnych, podstawowe dane na temat kilkudziesięciu zakładów prywatnych działających w dwumieście do 1945 roku. Opracował także rozległe drzewo genealogiczne jednej z najbardziej znanych rodzin fotografów – Schreinzerów z Białej. Żaden z tutejszych fotografów, co prawda nie zrobił wielkiej kariery w monarchii austro-węgierskiej, niemniej wielu z nich uprawiało sztukę fotografowania na wysokim poziomie, portretując na kliszach nie tylko mieszkańców Bielska, Białej i okolic, ale uwieczniając w fotografiach samo dwumiasto, życie jego mieszkańców (zobacz kapitalne foto bielskich zamiataczy ulic), ich ubrania i całą kulturę materialną oraz niektóre ważne wydarzenia. Do tekstu dołączone zostały fotografie, od modnych niegdyś kartoników wykonywanych w atelier po tableau i zdjęcia plenerowe organizacji społeczno-kulturalnych.
Wydawca: Muzeum Okręgowe w Bielsku-Białej – 110 s., 88 il. cz.-b. + tablice genealogiczne, oprawa miękka, format 21,5 x 25,5 cm.
Andrzej Linert: Rudolf Luszczak 1902-1992. Bielsko-Biała 1995.
Bogato udokumentowana biografia jednego z najbardziej znanych dawnych polskich aktorów teatralnych w Bielsku-Białej, napisana przez znanego historyka śląskiego życia teatralnego. Nestor Teatru Polskiego miał barwne życie: był pracownikiem kancelaryjnym, polskim milicjantem, działaczem plebiscytowym, żołnierzem WP walczącym z bolszewikami, sekretarzem chrześcijańskich związków zawodowych w Białej, działaczem politycznym, radnym miejskim, kancelistą sądowym i notarialnym, redaktorem gazet, a nawet urzędnikiem jednej z fabryk. Jednak jego powołaniem stał się śpiew (był długoletnim solistą Polskiego Towarzystwa Śpiewackiego w Białej), a przede wszystkim teatr: w okresie międzywojennym i zaraz po II wojnie światowej grał w amatorskim Teatrze Ludowym w Białej (debiutował w 1916 r.), w Sekcji Dramatycznej Towarzystwa Teatru Polskiego w Bielsku oraz w Teatrze Domu Kultury w Bielsku. W 1950 r. został zaangażowany w zawodowym Teatrze Polskim, w którym do 1981 r. zagrał 91 ról. Był aktorem uniwersalnym, świetnym zwłaszcza w komediach, autorem dwóch librett operetkowych, próbował także reżyserki, konferansjerki i …zagrał w kilku niemych filmach. Książkę wzbogacają fotosy z ról teatralnych Rudolfa Luszczaka oraz ich pełny wykaz.
Wydawca: Urząd Miejski w Bielsku-Białej – 150 s., 37 il. cz.-b., oprawa miękka, format 21,5 x 25 cm.
Historia misji Towarzystwa Jezusowego w Białej. Oprac. I. Panic i J. Polak. Bielsko-Biała 1996.
Tytuł tej książki jest zarazem początkiem tytułu łacińskiej rękopiśmiennej kroniki znajdującej w Archiwum Prowincji Małopolskiej Ojców Jezuitów w Krakowie, bezcennego źródła historycznego dla poznania działalności misyjnej jezuitów na Podbeskidziu i w Białej w latach 1708-1769. Jej wydanie otwiera źródłową część serii wydawniczej „Biblioteka Bielska-Białej”, niezwykle ważną dla dalszych badań nad historią dwumiasta. Edycja prezentuje oryginalną treść kroniki jezuickiej w języku łacińskim oraz paralelnie jej polskie tłumaczenie i została opatrzona rzeczowymi przypisami, nie tylko objaśniającymi nieznane pojęcia, ale również zawierającymi krótkie biogramy występujących w źródle dziesiątek osób. Szczególnie cenne zapisy kroniki dotyczą dziejów kaplicy, a potem kościoła pw. Opatrzności Bożej w Białej, obecnie jednego z najcenniejszych zabytków miasta, konfliktów z dominującą w niej ludnością luterańską, a także przejawów obyczajowości i religijności małego polskiego miasteczka na krańcu Rzeczypospolitej (świetny opis procesji biczowników!). Nie zabrakło także opisów ważnych wydarzeń w jego historii: pogromu Żydów w 1765 r. i utworzenia w 1769 r. Generalności Konfederacji Barskiej.
Wydawcy: Muzeum Okręgowe i Urząd Miejski w Bielsku-Białej – 220 s., bez il., oprawa miękka, format 16,5 x 24 cm.
Żydzi w Bielsku, Białej i okolicy. Red. Jerzy Polak, Janusz Spyra. Bielsko-Biała 1996.
Cenna publikacja obejmująca unikatowe materiały z sesji naukowej odbytej w dniu 19 stycznia 1996 r. w bielskim ratuszu na temat rozwoju i zaniku diaspory żydowskiej w dwumieście od XVII w. do czasów PRL-u, wkładu ludności żydowskiej w miejscową historię, zwłaszcza w życie gospodarcze i kulturalne Bielska i Białej. Znaleźć w niej można artykuły i komunikaty poruszającej po raz pierwszy w historiografii regionalnej takie tematy jak: początki diaspory żydowskiej w Białej w XVIII w., powstanie i rozwój żydowskiej gminy wyznaniowej w Bielsku, wkład Żydów w rozwój przemysłu wełnianego w dwumieście do końca XIX w., artystyczna geneza synagog Bielska i Białej, historia cmentarzy żydowskich, twórczość malarza Jakuba Glasnera i rabina Arona Halberstama, a także twórczość pisarska miejscowych Żydów i ogarniający ich część ruch syjonistyczny. Wśród autorów takie nazwiska jak: Ewa Chojecka, Edmund Rosner, Janusz Spyra, Jerzy Polak, Piotr Kenig, Marcin Wodziński, Teresa Dudek-Bujarek, Wojciech Jaworski, Grzegorz M. Chromik i Dorota Wiewióra. Istotną częścią publikacji jest 11 wspomnień i wywiadów z żyjącymi jeszcze, przeważnie poza Polską, żydowskimi mieszkańcami Bielska-Białej i okolic, zebranymi przez Jacka Proszyka.
Wydawcy: Muzeum Okręgowe i Urząd Miejski w Bielsku-Białej – 206 s., 49 il. cz.-b. + mapki, oprawa miękka, format 16,5 x 23 cm, streszczenia w języku angielskim.
Jerzy Polak: Historia bielskiego tramwaju 1895 – 1945. Bielsko-Biała 1998.
Jedną z bielskich legend jest elektryczny tramwaj, który jeździł po ulicach Bielska w latach 1895-1971. Był wówczas istotnym, a do momentu pojawienia się w 1926 r. autobusów, jedynym środkiem publicznej komunikacji miejskiej. Cieszył się wśród mieszkańców i turystów wielkim powodzeniem, czego dowodem była rosnąca frekwencja pasażerów. W omawianym czasie na jedynej linii tramwajowej Dworzec kolejowy w Bielsku – Cygański Las w Olszówce Dolnej (4,9 km) już w 1904 r. przekroczyła ona liczbę pół miliona, a w 1918 r. dwóch milionów pasażerów. Tramwaj stał się także atrakcją miasta, z której dumni byli jego mieszkańcy, gdyż podkreślał jego wielkomiejskość. Autor książki dogłębnie opisuje budowę i eksploatację linii tramwajowej, jeżdżący po niej tabor wyprodukowany w Dreźnie, Wiedniu i Grazu, niezrealizowane plany rozbudowy trakcji tramwajowej, a także szczegółowe kwestie finansowe związane z jej działalnością. Był bowiem tramwaj także swoistym fenomenem społecznym, wyrazem przedsiębiorczości elity bielsko-bialskiej, dążącej do unowocześnienia swego miasta zgodnie z najnowszymi trendami cywilizacyjnymi. Jej członkowie – wraz pomysłodawcą Alojzym Bernaczikiem, właścicielem jednej z fabryk włókienniczych - utworzyli Bielsko-Bialską Spółkę Elektryczną i Kolejową S.A., która była właścicielem linii tramwajowej do 1944 r.
Wydawcy: Muzeum Okręgowe i Urząd Miejski w Bielsku-Białej – 220 s., 106 il. cz.-b. + tabelki + mapa linii tramwajowej w Bielsku, oprawa miękka, format 17 x 23,5 cm, streszczenie w języku niemieckim.
Ewa Chojecka: Ratusz w Bielsku-Białej. Dzieło sztuki i pomnik samorządności 1897-1997. Bielsko-Biała 1997.
Albumowe opracowanie historii i wymowy ideowej symbolu współczesnego miasta – monumentalnego gmachu ratusza w Białej, wzniesionego według projektu znanego i cenionego miejscowego architekta Emanuela Rosta juniora w latach 1895-1897 w stylu późnego historyzmu, palladiańskiego neorenesansu. Autorka analizuje problem na tle nie tylko historii dawnych ratuszy w Białej i Bielsku (które zresztą nigdy nie „dorobiło” się tak reprezentacyjnego obiektu co Biała), ale także na tle budownictwa ratuszowego w Europie w XIX w., charakteryzującego się przyjęciem historyzującego kostiumu i realizacją wspaniałych obiektów, ze słynnym ratuszem wiedeńskim na czele. Procesy te były ściśle związane ze zmianami w tradycyjnej kulturze mieszczańskiej, w pojmowaniu roli samorządów miejskich i demokratyzacją stosunków społecznych. Charakterystyczną cechą nowego bialskiego ratusza stała się jego wielofunkcyjność. Gospodarzem i inwestorem budowli był bank - Miejska Kasa Oszczędności w Białej, podnajmująca część wnętrz administracji samorządowej, tj. magistratowi i jego agendom (np. policji miejskiej z aresztem, muzeum) oraz pracownikom na cele mieszkalne. Tekstowi towarzyszy dokumentacja fotograficzna projektów ratusza, jego detali architektoniczych oraz przykładów europejskich gmachów ratuszowych.
Wydawca: Urząd Miasta Bielsko-Biała – 126 s., 70 il. cz.-b. i barw., oprawa twarda, format 21,5 x 30 cm, streszczenia w języku angielskim i niemieckim.
Teatr Lalek Banialuka 1947-1997. Red. L. Kozień. Bielsko-Biała [1997].
Wydana z okazji jubileuszu 50-lecia działalności monografia znakomitego i znanego szeroko w kraju i zagranicą bielskiego Teatru Lalek „Banialuka” jest dziełem nietypowym, gdyż nie mieści się w konwencji zwykłego opracowania historii teatru. Prócz wprowadzającego tekstu o pionierskich latach teatru, znajdujemy w publikacji opracowanie na temat twórczości współtwórcy placówki i jej wieloletniego reżysera i dyrektora, „ojca” jej sławy i sukcesów, Jerzego Zitzmanna, wywiad z wybitnym reżyserem i scenografem teatru Andrzejem Łabińcem oraz szkic o aktualnych dokonaniach teatru pod dyrekcją Aleksandra Antończaka (1991-1996). Piszą o nich: Lucyna Kozień, Henryk Jurkowski, Marek Waszkiel i Magdalena Legendź. W drugiej części monografii znalazła się dokumentacja teatralna zawierająca wykazy z 50 lat istnienia placówki: zespołu artystycznego (tylko wśród kompozytorów muzyki znajdujemy takie nazwiska jak: Wojciech Kilar, Stefan Kisielewski, Witold Lutosławski, Tadeusz Nalepa, Jan Kanty Pawluśkiewicz, Krzysztof Penderecki, czy Józef Skrzek), pełnego repertuaru (209 tytułów), zagranicznych występów gościnnych i festiwalowych oraz uzyskanych nagród za działalność artystyczną. Dołączona została także pokaźna bibliografia artykułów i wydawnictw na temat bielskiego teatru, a całość wydawnictwa okraszona została dziesiątkami fotosów ze spektakli i samych lalek.
Wydawca: Urząd Miasta Bielska-Białej – 206 s., 116 il. cz.-b. + 1 barw., oprawa miękka, format 23,5 x 22 cm, tłumaczenia w języku angielskim.
Andrzej Uramowicz. Pod red. Andrzeja Linerta. Bielsko-Biała 1998.
Kolejna biografia artysty bielskiego Teatru Polskiego, reżysera Andrzeja Uramowicza i dyrektora tej placówki w latach 1953-1963, wydana w formie księgi jubileuszowej z okazji 45. rocznicy objęcia przezeń tej funkcji. Składają się nań: szkic biograficzny Andrzeja Linerta, obszerna część wspomnieniowa z wypowiedziami jego przyjaciół, aktorów, twórców i pracowników teatralnych, z którymi współpracował oraz kalendarium jego prac reżyserskich z lat 1950-1975. W dorobku teatralnym jubilata znajduje się praca aktorska w Polskim Teatrze Dramatycznym we Lwowie, reżyserka w Teatrze Współczesnym w Szczecinie, praca dyrektorska i reżyserska kolejno w: Teatrze im. A. Fredry w Gnieźnie, Teatrze Polskim Bielsko-Cieszyn i w Teatrze Lalek „Banialuka”, Teatrze Zagłębia w Sosnowcu i Teatrze Dramatycznym im. A. Mickiewicza w Częstochowie. Znany był z wyważonego realizowania repertuaru klasycznego, zarówno polskiego, jak i zagranicznego, chociaż nie stronił od wystawiania sztuk współczesnych. W Bielsku-Białej tworzył solidny teatr na miarę ówczesnego powiatowego miasta, którym się bliżej interesował, zostając nawet radnym miejskim. Ta ostatnia funkcja spowodowała jego zdymisjonowanie przez komunistyczne władze miejskie, gdy zaczął zbyt natarczywie interesować się rozliczeniem finansowym propagandowej imprezy pt. „700-lecie miasta”.
Wydawca: Urząd Miasta Bielska-Białej – 120 s., 62 il. cz.-b., oprawa miękka, format 25 x 21,5 cm, streszczenie w języku niemieckim i angielskim.
Ignacy Bieniek. Malarstwo. Pod red. Michała Klisia. Bielsko-Biała 1999.
Pięknie wydany album prezentujący i omawiający twórczość malarską najwybitniejszego po II wojnie światowej artysty związanego z Bielskiem-Białą, Ignacego Bieńka (1925 – 1993), urodzonego w Bystrej Krakowskiej. Malarz i grafik, twórca happeningów, mozaik i dekoracji ściennych, ilustrator książek, uczeń Zbigniewa Pronaszki, formalnie był zatrudniony kolejno jako konserwator sztuki, instruktor Związku Polskich Artystów Plastyków w Zielonej Górze i plastyk zakładowy Zakładów Przemysłu Wełnianego im. J. Niedzielskiego „Welux” w Bielsku-Białej (od 1960 r.). Był współtwórcą, aktywnym członkiem i „niespokojnym duchem” słynnej bielskiej grupy twórczej „Beskid”, z którą brał udział w wielu wystawach w Bielsku-Białej i całej Polsce; wystaw indywidualnych miał niewiele. Malował głównie beskidzkie i przemysłowe pejzaże i portrety, będąc zadeklarowanym kolorystą; w tym zakresie wiele eksperymentował, pozostawiając niepowtarzalne i niepokojące ekspresją prace.
Edycja zawiera szkic Tomasza Gryglewicza o twórczości artysty, wspomnienia kolegów-artystów (Andrzej Seweryn Kowalski, Jerzy Tchórzewski, Józef Marek, Michał Kliś), notę biograficzną artysty (Magdalena Legendź) i obszerny katalog kilkuset znanych jego prac (Teresa Dudek-Bujarek), z których kilkadziesiąt zostało zaprezentowanych.
Wydawca: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miasta Bielska-Białej – 118 s., 61 il. cz.-b. i barw., oprawa twarda z obwolutą, format 22 x 28 cm, tłumaczenie szkicu T. Gryglewicza w języku angielskim.
Jerzy Polak: Cmentarz rzymsko-katolicki w Białej. Księga Zasłużonych. Bielsko-Biała 1999.
Obszerna monografia historyczna jednej z największych i najstarszych nekropolii w Bielsku-Białej – czynnego nieprzerwanie od 1790 roku cmentarza rzymsko-katolickiej parafii pw. Opatrzności Bożej w Białej przy ul. Cmentarnej. Praca przedstawia jego ciekawą genezę, związaną jeszcze z konfederatami barskimi, obecny kształt architektoniczny, analizuje zachowane nań zabytki sztuki sepulkralnej i epigraficznej, ceremoniał pogrzebowy oraz dane statystyczne na temat tysięcy pochówków, Polaków i Niemców, będących odbiciem wielonarodowościowego charakteru miasta do 1945 r. Główną jej częścią jest obszerny słownik biograficzny osób znamienitych lub zasłużonych dla Białej i Polski, zawierający 153 biogramy osób – nierzadko fascynujące - pochodzących zarówno ze starych rodów bialskich, jak i przybyszy z różnych stron Polski. Są wśród nich powstańcy styczniowi, kawalerowie Orderu Virtuti Militari, uczestnicy wojen polskich, burmistrzowie, urzędnicy, księża i artyści, a także dziadek papieża Jana Pawła II, Maciej Wojtyła. Autor potraktował cmentarz jako specyficzne, ale ważne źródło historyczne dla zrozumienia historii miasta Białej. Książka posiada bogaty zestaw fotograficzny przedstawiający zarówno mini-portrety osób z biogramami, jak i przykłady sztuki cmentarnej (nagrobkowej) z XIX-XX w.
Wydawcy: Muzeum Okręgowe i Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej – 324 s., 71 il. cz.-b. (cmentarz i nagrobki) + tabelki + plan sytuacyjny, oprawa miękka, format 17 x 24 cm, streszczenie w języku niemieckim.
Andrzej Linert: Teatr Polski w Bielsku-Białej 1945 -2000. Bielsko-Biała 2001.
Zwieńczenie kilku dotychczasowych publikacji tego autora na temat bielskiego teatru w postaci monografii artystyczno-historycznej utworzonego po II wojnie światowej, w 1945 r., państwowego Teatru Polskiego w Bielsku (potem w Bielsku-Białej). Powstał on na bazie bogatych tradycji teatralnych w dwumieście, sięgających XVIII w., a rozwiniętych przez działający w obecnym gmachu teatralnym od 1890 do 1945 roku niemiecki Teatr Miejski oraz przez polskie teatry amatorskie. Teatr Polski należał (i należy) zawsze do grona najmniejszych zespołów teatralnych w Polsce, podporządkowanych do 1990 roku aktualnej polityce kulturalnej państwa, posiadając jednak wyrobioną i wierną publiczność, starał się zawsze wyjść poza obowiązujące kanony i determinanty prowincjonalnego teatru, prezentując dobrany repertuar klasyczny i współczesny (ten ostatni dominujący w czasach III RP). Autor wszechstronnie analizuje funkcjonowanie placówki według czasokresów poszczególnych dyrekcji (w ciągu 55 lat miała 11 dyerktorów), oceniając wystawione spektakle, w tym jedne z najgłośniejszych, wystawianych także w Warszawie, do dziś pozostające w pamięci bielszczan: „Kartotekę” Tadeusza Różewicza z 1971 r. i „Persów” Ajschylosa z 1972 r. w reżyserii niezapomnianego, chociaż kontrowersyjnego dyrektora Józefa Pary. Cenną częścią książki jest pełny wykaz repertuaru i obsady aktorskiej Teatru Polskiego wraz z ilustracjami fotograficznymi z granych sztuk i wizerunkami artystów.
Wydawca: Urząd Miejski w Bielsku-Białej – 288 s., 292 il. cz.-b., oprawa twarda z obwolutą, format 20,5 x 30 cm, streszczenie w języku angielskim i niemieckim.
Jacek Proszyk: Cmentarz Żydowski w Bielsku-Białej. Bielsko-Biała 2002.
Jedną z nielicznych pamiątek po Żydach bielsko-bialskich, w większości wymordowanych w czasie Holokaustu, pozostaje nadal użytkowany cmentarz wyznania mojżeszowego w Bielsku przy ul.Cieszyńskiej, założony w 1849 r. Odtworzeniem jego historii oraz biografii niektórych z wielu znamienitych obywateli Bielska na nim pochowanych zajął się młody badacz bielski, który pokusił się także o zaprezentowanie współczesnym czytelnikom nieznanego im pojęcia śmierci i ceremoniału pogrzebowego w religii mojżeszowej, symboliki nagrobkowej oraz analizy inskrypcji nagrobnych wykonanych w różnych językach używanych przez bielskich Żydów, dodając także słownik terminów żydowskich. Tworzy to z publikacji po części rodzaj małego kompendium wiedzy na temat wycinka bogatej kultury żydowskiej, mającej w przemysłowym i wysoko cywilizowanym dwumieście nad Białą swoje lokalne uwarunkowania. Swe źródłowe ustalenia wzbogaca o historię żydowskichBractwPogrzebowych „ChewraKadisza” (z zamieszczonymstatutem), przykłady specyficznych grobów, w tym mogił zbiorowych żołnierzy żydowskiego pochodzenia oraz osób nie będących wyznania mojżeszowego (pochowano nawet muzułmanów!), wreszcie o statystykę pochówków i charakterystykę zachowanego, interesującego domu przedpogrzebowego.
Wydawca: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej – 300 s., 127 il. cz.-b. + tabele i plany, oprawa miękka, format 17 x 24 cm, streszczenie w języku angielskim i niemieckim.
Bielsko-Biała w zwierciadle czasu. Wspomnienia mieszkańców z lat 1900-1945. Opr. Jerzy Polak. Bielsko-Biała 2002.
Miasto nie doczekało się dotąd większej ilości publikowanych wspomnień jego polskich mieszkańców. Lukę tą uzupełnia niniejszy zbiór 29 wspomnień Polaków o życiu w Bielsku, Białej i otaczających je wioskach w I połowie XX w., a konkretnie w czasach schyłku panowania cesarza austriackiego Franciszka Józefa I, II Rzeczypospolitej Polskiej i okupacji niemieckiej w latach 1939 – 1945. Są to nadzwyczaj barwne i treściwe opowieści osób pochodzących z różnych kręgów społecznych i zawodowych, będących przy tym w różnym wieku (szereg relacji dotyczy wspomnień z dzieciństwa), spisane przez nich samych za życia lub indagującego ich bielskiego badacza, który opracował cały zbiór. Skonfrontował on ich wypowiedzi z odpowiednimi dokumentami źródłowymi. Wspomnienia wyszły z tego zabiegu obronną ręką, co nadaje im wysoki poziom wiarygodności. Czyni to z całej publikacji uzupełniające, ważne źródło historyczne, a dla odtworzenia danego klimatu dwumiasta źródło podstawowe, a często i jedyne. Swoją pamięcią dzielą się z czytelnikami m.in. bielszczanie Rudolf Luszczak (aktor), Lucjan Bastgen (komisarz rządowy Białej), Maria Koterbska (piosenkarka), Mieczysław Peterek czy Konrad Korzeniowski, a także osoby związane z miastem tylko w pewnym okresie, jak pisarz Gustaw Morcinek. W ich relacjach można znaleźć wiele ciekawostek i anegdotek, dramatycznych scen związanych z wojną i polityką oraz postacie znanych Polaków, jak prezydenta Ignacego Mościckiego, biskupa Adama Sapiehy, czy znanego ekscentryka – malarza Witkacego.
Wydawca: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej – 340 s., 33 il. w sepii, oprawa miękka, format 17 x 24 cm, streszczenie w języku angielskim i niemieckim.
Adam Skarbiński: Dzieje lotnictwa na Podbeskidziu 1932-2000. Bielsko-Biała 2002.
Dzieło życia bielskiego inżyniera szybowcowego jest obszernym opracowaniem historycznym nie tylko o znanym wszystkim bielszczanom lotnisku sportowym w Aleksandrowicach i nieistniejącym już bielskim Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym, ale również o całym sporcie szybowcowym na Podbeskidziu (szkoły szybowcowe na górze Chełm koło Goleszowa, górze Żar koło Międzybrodzia i na Kopcu Lipnickim), jego twórcach, fanatykach i zawodnikach, szkolnictwie techniczno-lotniczym, wieży spadochronowej w Bielsku oraz działalności poszczególnych sekcji Aeroklubu Bielsko-Bialskiego po 1945 roku. Ogrom informacji, będącej rezultatem iście mrówczej pracy badawczej autora, najeżony jest wieloma szczegółami technicznymi i technologicznymi, które na szczęście przełamują interesujące opisy i wspomnienia różnych miłośników przestworzy z ćwiczeń, lotów powietrznych i lotniskowych przygód, a nieraz i ludzkiej tragedii. Publikację otwiera w symboliczny sposób opis śmierci słynnych polskich lotników Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury w niedalekim od Bielska Cierlicku na Zaolziu w 1932 r., a wzbogacają ją mini-biogramy lotników, instruktorów i konstruktorów szybowców oraz opisy i fotografie projektowanych i zbudowanych w Bielsku-Białej słynnych szybowców polskich. Prawdziwym „rodzynkiem” są opisy ucieczek pilotów bielskich na Zachód w okresie PRL-u.
Wydawca: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej – 444 + 60 s., 157 il. fot. cz.-b. i rysunków + 59 il. cz.-b. i barw. szybowców, oprawa twarda z obwolutą, format 23,5 x 21 cm, streszczenie w języku angielskim i niemieckim.
Podziemie niepodległościowe na Podbeskidziu w latach 1939-1947. Pod red. A. Namysło i T. Kurpierza. Bielsko-Biała 2002.
Zbiór artykułów i komunikatów wygłoszonych podczas sesji naukowej zorganizowanej 16. X 2002 r. w bielskim ratuszu przez Urząd Miejski oraz Biuro Edukacji Publicznej IPN Oddział w Katowicach. Podsumowują one dotychczasowy dorobek naukowy w omawianym temacie, weryfikując stan tej wiedzy i wielu ustaleń i prezentując nowe odkrycia, w wielu wypadkach obalające istniejące tezy i interpretacje, zwłaszcza jeśli chodzi o wciąż w sposób niewystarczająco przebadany okres 1945-1947. Teksty tylko częściowo poruszają tematykę związaną z Bielskiem i Białą, analizując sytuację na tle całej niemieckiej rejencji katowickiej lub powiatów otaczających stolicę regionu. Problematyce okresu okupacji niemieckiej poświęcone są 4 artykuły (autorzy: Ryszard Karczmarek, Mieczysław Starczewski, Tomasz Miler i Bartłomiej Warzecha), skupiające się głównie na działaniach polskiej partyzantki i niemieckiego aparatu represji, natomiast okres okupacji sowieckiej i rządów komunistycznych przedstawiają dwa artykuły i dwa komunikaty (autorzy: Jerzy Polak, Tomasz Kurpierz, Przemysław Piątek i Aleksandra Namysło). Te ostatnie dotyczą śledztw IPN w sprawach zbrodni komunistycznych oraz miejsc pochówków ich ofiar na terenie Podbeskidzia, w tym Bielska-Białej.
Wydawcy: Urząd Miejski w Bielsku-Białej i Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Katowicach – 188 s., bez il., oprawa miękka, format 16 x 24 cm.
Andrzej Linert: Teatr w kręgu „Ha-Szacharu”. Z kroniki żydowskich występów teatralnych w Bielsku i Białej w latach międzywojennych. Bielsko-Biała 2004.
Większość pozycji wydawniczych serii „Biblioteka Bielska-Białej” odkrywa nieznane badaczom i czytelnikom kwestie („białe plamy”) związane z historią i sztuką naszego miasta. Podobnie jest z kolejną książką Andrzeja Linerta, przywołującą z niepamięci życie teatralne społeczności żydowskiej w okresie międzywojennym, przejawiające się m.in. w istnieniu własnych teatrów amatorskich, w tym szkolnych. Szczególną rolę odegrał na tym polu ruch syjonistyczny i powołany w 1929 r. w ramach Organizacji Syjonistycznej „Ha-Szachar” Żydowski Komitet Teatralny, prowadzący w następnych latach bogatą działalność impresaryjną. Dzięki niej na deskach Teatru Miejskiego i w sali redutowej Hotelu „Pod Czarnym Orłem” wystąpiły gościnnie znakomite, reprezentujące wysoki poziom artystyczny, żydowskie zespoły z Polski, grające w języku jidysz (np. słynna Trupa Wileńska czy Teatr Młodych - Nowego Teatru Michała Weicherta) oraz awangardowy zespół jerozolimskiej „HaBimy”, grający w języku hebrajskim m.in. głośne przedstawienie „Dybuk”. Jak przekonuje autor, wszystkie te działania teatralne w dużej mierze przyczyniły się do integracji narodowej bielskich i bialskich Żydów, wśród których dominowała dotąd kultura i język niemiecki, a także do powiązania ich ze społecznością żydowską w Polsce. Uzupełnieniem wywodów jest kalendarium gościnnych przedstawień żydowskich w Bielsku i Białej oraz słownik terminów i nazw żydowskich.
Wydawca: Urząd Miejski w Bielsku-Białej – 180 s., 43 il. w sepii, oprawa miękka, format 15 x 21 cm, streszczenie w języku angielskim i niemieckim.
Ewa Janoszek, Monika Zmełty: Cmentarz ewangelicki w Białej. Bielsko-Biała 2004.
Trzecia już pozycja dotycząca historii nekropolii w Bielsku-Białej poświęcona została pięknemu i stosunkowo dobrze zachowanemu cmentarzowi ewangelicko-augsburskiemu w Białej przy ul. Józefa Piłsudskiego. Jest to jeden z kilku nekropolii tego wyznania w mieście. Swymi początkami sięga on 1783 roku, a zachowane na nim nagrobki i grobowce posiadają wysokie walory artystyczne i zabytkowe, czego dowodzą zamieszczone w książce fotografie. Ich wizytówką jest położony centralnie tumbowy pomnik-grobowiec burmistrza bialskiego Rudolfa Teodora Seeligera (1810 – 1884). Układ opracowania przypomina poprzednie pozycje Serii o cmentarzach, przy czym autorki najwięcej miejsca poświęcają właśnie sztuce cmentarnej, dodając odpowiedni słownik terminów, zwracając także uwagę na barbarzyńskie powojenne uszkodzenia wielu nagrobków z powodów narodowościowo-politycznych. Tradycyjnie już drugą połowę książki zajmuje przewodnik biograficzny z całą masą cennych danych genealogicznych, zwłaszcza w przypadku licznie tu pochowanej ewangelickiej elity Białej, rodzin przemysłowców i kupców, którzy swymi inwestycjami w znacznej mierze ukształtowali w XIX w. przemysłowe miasto (rodziny Hess, von Keler, Pongratz, Seeliger i Zipser zostały także zaprezentowane na wkładkowych tablicach genealogicznych autorstwa Piotra Keniga).
Wydawca: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej – 196 + 44 s., 185 il. cz.-b. + tabele + plan cmentarza + 5 tablic geneal., oprawa miękka, format 17 x 24 cm.
Ewa Dąbrowska: Dzieje cechów sukienników i postrzygaczy w Bielsku i Białej. Bielsko-Biała 2004.
Dziedzina wytwórczości rzemieślniczej, jaką było sukiennictwo i zawody pokrewne – postrzygarstwo i farbiarstwo, stała się głównym zajęciem rzemieślników w Bielsku i Białej w XVIII w., przynosząc obu ośrodkom sławę i znaczne bogactwo. Szczytowym okresem jej pomyślności był okres wojen napoleońskich i blokady kontynentalnej. Pracowało wówczas w dwumieście przeszło 800 mistrzów tej profesji, zrzeszonych w cechach sukienników oraz oddzielnych cechach postrzygaczy. Najstarszy z nich, cech sukienników w Bielsku powstał już w 1548 roku. Jednak w XIX w. nastąpił kryzys ręcznego sukiennictwa, które zostało zastąpione dynamicznie rozwijającym się przemysłem włókienniczym z produkcją maszynową. Książka opowiada o powstaniu, rozwoju i upadku bielsko-bialskiego sukiennictwa, o jego strukturze, życiu cechowym, finansach cechów i funkcjonowaniu domów cechowych, handlu suknami bielskimi, szkoleniu młodzieży i powstałym dopiero w momencie upadku fachowym szkolnictwie tkackim, a także w sposób przystępny przedstawia całą technologię wyrobu sukna. W aneksie umieszczone zostały: słowniczek dawnych miar i wag, zestawienia liczb sukienników w XVII-XIX w. i teksty trzech dokumentów cechowych.
Wydawca: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej – 304 + 32 s., 64 il. cz.-b. i barw., oprawa twarda, format 17 x 24,5 cm, streszczenie w języku niemieckim.
Jerzy Polak: Z badań nad dziejami Bielska-Białej od XIII do XX wieku. Bielsko-Biała 2007.
Publikacja ta jest rezultatem odkryć różnych źródeł historycznych i badań autora nad wybranymi dokumentami i problemami z dziejów Bielska i Białej, które nie znalazły dotąd swoich eksploratorów, a stanowią istotne przyczynki do poznania bogatej przeszłości obu miast i najbliższych ich okolic. Na studia te składa się 7 opracowań: omówienie (przytoczonego w całości) inwentarza zamku bielskiego z 1786 roku; słownik sukienników czynnych w Białej w II połowie XVIII w. przygotowany w oparciu o księgi cechowe wraz z wielostronną analizą składu tych rękodzielników; honorowi obywatele Bielska z prezentowanymi 23 obszernymi biogramami w ten sposób wyróżnionych, zasłużonych dla miasta osób; społeczność żydowska w Lipniku pod koniec XIX w. oraz ich synagoga wraz z prezentacją oryginalnych planów jej budowy autorstwa Karola Korna (odnalezionych przez autora); skomplikowane pod względem politycznym i finansowym kulisy budowy i odsłonięcia dwóch pomników w Bielsku – Marcina Lutra w 1900 r. i Gabriela Narutowicza w 1928 r. (zniszczonego przez hitlerowców) oraz początki i dzieje jednej z dzielnic obecnego miasta, dawnej wioski, powstałej na początku XIV w. – Mikuszowic Krakowskich (do momentu I rozbioru Polski).
Wydawca: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej – 228 + 16 s., 35 il. + tabelki + plan, oprawa miękka, format 16,5 x 23,5 cm.
Kazimierz Kopczyński. Malarstwo. Pod red. Heleny Dobranowicz. Bielsko-Biała 2008.
Wydawnictwo albumowe przygotowane na wystawę retrospektywną znanego malarza bielskiego Kazimierza Kopczyńskiego (1908 – 1993), zorganizowaną w Galerii Bielskiej BWA pod patronatem Prezydenta Miasta Bielska-Białej Jacka Krywulta. Prócz licznych reprodukcji prac artysty i ich katalogu opracowanego przez kuratorkę ekspozycji Helenę Dobranowicz, znajdziemy w albumie interesujące szkice o biografii artyście (oficer rezerwy przedwojennego WP, uczestnik kampanii 1939 r.) i jego sztuce pióra Stanisława Rodzińskiego, Michała Klisia i Heleny Dobranowicz. Kopczyński był przede wszystkim malarzem-realistą krajobrazu, zwłaszcza beskidzkiego i tatrzańskiego (artysta pochodził z Nowego Sącza i był z nim blisko związany całe życie) i obecnych w nim ludzi tej ziemi. Malował także, uderzające swą kolorystyką, z charakterystyczna dlań dominującą barwą brązową, inne krajobrazy polskie oraz urokliwe zakątki miast i miasteczek, w tym także Bielska-Białej, w którym mieszkał od 1945 r. Wiele czasu spędzał na plenerach, był także współorganizatorem szeregu imprez plastycznych w Bielsku-Białej i członkiem-założycielem grupy twórczej „Beskid” (obok wspomnianego już Ignacego Bieńka), istniejącej w latach 1961-1975.
Wydawca: Galeria Bielska BWA w Bielsku-Białej – 160 s., 34 il. cz.-b. + 105 il. barw., oprawa twarda z obwolutą, format 22,5 x 27,5 cm, tłumaczenia tekstów w języku angielskimi i niemieckim.
Ewa Janoszek: Architektura przemysłowa Bielska i Białej w latach 1806-1939. Bielsko-Biała [2008].
Obszerna publikacja poświęcona nie poddanej dotąd większej naukowej eksploracji architekturze przemysłowej naszego miasta, charakteryzującej się w wielu przypadkach swoistym pięknem, a nawet stylowością, odpowiednio do mód architektonicznych i czasu, w którym powstała. Architektura ta, powstająca wraz z industrializacją Bielska i Białej od I połowy XIX w., intensywnie modernizowana w okresie PRL-u, z uwagi na utratę swej podstawowej funkcji, jest obecnie często likwidowana albo adaptowana na różne cele, handlowe, administracyjne, kulturalne, czy mieszkalne. W tej sytuacji praca autorki posiada w znacznej mierze wartość dokumentacyjną, utrwalającą w świadomości publicznej istniejące jeszcze obiekty przemysłowe i poprzemysłowe z czasów przed II wojną światowej, przeprowadzając zarazem ich naukowa wiwisekcję pod kątem genezy powstania, właścicieli, funkcji i stylowości. Ich szeroki przegląd, umocniony przez część katalogową, obejmującą 94 obiekty, poprzedzony został ogólną charakterystyką życia gospodarczego w Bielsku i Białej i ich rozwoju urbanistycznego, a także rozważaniami na temat rozwoju architektury przemysłowej, idei z nią związanych i jej stylowych odniesień w Europie. Swe rozważania kończy autorka na współczesnych przykładach adaptacji obiektów przemysłowych w Bielsku-Białej. Wielką zaletą pracy są zamieszczone reprodukcje planów budowy wielu z charakteryzowanych obiektów, fotografii z epoki i z obecnego stanu ich zachowania.
Wydawca: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej – 600 s., 154 il. cz.-b. + 240 il. cz.-b. i barw. w części katal. + mapki katastralne, oprawa twarda, format 22 x 24 cm, streszczenie w języku angielskim i niemieckim.
Bielsko-Biała. Monografia miasta. Pod red. Idziego Panica. Bielsko-Biała 2010.
Monumentalna, czterotomowa monografia historyczna miasta, opracowana pod naukową redakcją prof. dr hab. I. Panica z Uniwersytetu Śląskiego przez kilkunastu autorów na podstawie kilkuletnich żmudnych kwerend archiwalnych i bibliotecznych. Jest kolejną interdyscyplinarną syntezą historii Bielska-Białej, ale znacznie obszerniejszą i wolną od ideologicznych i narodowościowych przekłamań jednotomowych monografii miasta z 1971 r. (polskiej) i z 1981 r. (niemieckiej). Zarazem jest nowym spojrzeniem renomowanych historyków z Bielska-Białej. Cieszyna i Katowic na skomplikowane dzieje dwumiasta i podsumowaniem dotychczasowego stanu badań, wyznaczając zarazem kierunku dalszych badań szczegółowych. Na monografię składają się 4 tomy prezentujące zagadnienia od czasów prehistorycznych do roku 2009 według układu chronologiczno-problemowego z działami takimi jak: życie polityczne, ustrój i administracja, życie gospodarcze, stosunki społeczne, zagadnienia wyznaniowe, kultura i oświata, sztuka, sport i wojsko:
- Tom I – Bielsko od zarania do wybuchu wojen śląskich (1740). I. Panic i współpracownicy.
- Tom II – Biała od zarania do zakończenia I wojny światowej (1918). J. Polak przy współpracy P. Keniga.
- Tom III – Bielsko od wojen śląskich do zakończenia I wojny światowej (1740-1918). P. Kenig i J. Spyra oraz współpracownicy.
- Tom IV – Bielsko-Biała w latach 1918-2009. Pod red. R. Karczmarka.
Wydawca: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego – T. I – 528 s., T. II – 684 s., T. III – 496 s., T. IV – 800 s., 51 + 27 + 151 + 91 il. cz.-b. i barw. + tabele + mapki, oprawa twarda, format 20 x 28,5 cm, streszczenie w języku angielskim i niemieckim.
Bielsko-Biała w zwierciadle czasu. Wspomnienia mieszkańców z lat 1900-1945. Oprac. Jerzy Polak. Bielsko-Biała 2012.
II wydanie pozycji Serii nr 16, poprawione i uzupełnione o 2 nowe wspomnienia (Marianny Stekli i Kazimiery Pyki) i nowe przypisy rzeczowe, ze zwiększoną ilością ilustracji.
Wydawca: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej – 448 s., 115 il. cz.-b. i barw., oprawa twarda, format 17 x 24 cm, streszczenie w języku angielskim i niemieckim.
W GARNIZONIE BIELSKO-BIAŁA. 3. PUŁK STRZELCÓW PODHALAŃSKICH i 21. PUŁK ARTYLERII LEKKIEJ 1919–1939. Wojciech Bogdan Moś 2015
Książka jest opracowaniem, w oparciu o archiwalia i relacje, historii dwóch polskich formacji wojskowych stacjonujących w okresie międzywojennym w garnizonie Bielsko-Biała. W Bielsku (wg ówczesnej nomenklatury wojskowej - w Bielsku na Śląsku) mieściło się dowództwo 21 Dywizji Piechoty Górskiej, tam też stacjonowały dwa spośród jej czterech pułków tj. 3 Pułk Strzelców Podhalańskich i 21 Pułk Artylerii Lekkiej. Historia tych dwóch pułków jest treścią wspomnianej książki. Tekst składa się z dwóch niezależnych części tj. historii 3 PSP (cz.I) i 21 PAL (cz.II) napisanych wg tego samego schematu: omówiona została historia powstania obydwu jednostek (3 PSP powstał we Francji, a 21 PAL formował się w Polsce), ich udział w wojnie z Rosją Radziecką oraz uczestnictwo 3 PSP w wydarzeniach jakie miały miejsce na Górnym Śląsku tj. III powstanie śląskie i przyłączenie części Górnego Śląska do Polski (1922). Szczegółowo została omówiona pokojowa historia obu pułków ze szczególnym uwzględnieniem ich związków z Bielskiem, Białą i całym regionem Podbeskidzia. Omówiono udział wojska w życiu codziennym obydwu miast, osiągnięcia w wyszkoleniu wojskowym, sukcesy sportowe. Bielscy sportowcy wojskowi wywodzący się zarówno z 3 PSP jak i 21 PAL odnieśli wiele sukcesów startując w zawodach zarówno w Polsce jak i za granicą. Na szczególną uwagę zasługuje fakt iż bielscy narciarze wojskowi wzięli udział w dwóch pierwszych zimowych olimpiadach: w Chamonix (1924) i St. Moritz (1928). Ponadto oficer 21 PAL brał udział w zimowej olimpiadzie w Garmisch Partenkirchen w 1936 r. Szczegółowo została omówiona symbolika obydwu pułków: sztandary, emblematy, odznaki pamiątkowe, a także mundur Strzelców Podhalańskich: jego geneza i przeobrażenia. Bardzo duży nacisk położył autor na okres 1938 - 1939 w życiu obydwu jednostek. Dotyczyło to przygotowań do wojny oraz udziału 3 PSP i 21 PAL w Kampanii Wrześniowej 1939 - omówione zostały szczegółowo ich szlaki bojowe, pokazano bohaterstwo żołnierzy. Na uwagę czytelników zasługują umieszczone w książce aneksy również dotyczące obydwu pułków. Są to: obsady personalne na 1 września 1939 oraz - co można uznać za ciekawostkę mało spotykaną w polskich opracowaniach historyczno wojskowych - spisy kadry zawodowej i nadterminowej służącej w pułkach w latach 1919 - 1939. W książce zamieszczono ok. 360 zdjęć wśród których większość stanowią zdjęcia archiwalne, w większości dotąd niepublikowane. Ponadto są również zdjęcia odznak, emblematów podhalańskich i fragmentów mundurów. Zdjęcia sytuacyjne ukazują żołnierzy obydwu pułków podczas ćwiczeń, defilad, zabaw itp. Umieszczonych zostało również wiele zdjęć portretowych ze szczególnym uwzględnieniem zdjęć kadry wojennej z września 1939 r. Zestaw zdjęć i ich dobór jest mocnym atutem książki. Do jej atrakcji należy również zaliczyć umieszczone po każdej części barwne i profesjonalnie opracowane mapy w ilości 9 pokazujące szczegółowo szlaki bojowe obu pułków z września 1939 r. Książka posiada również bibliografię, spisy nazwisk i miejscowości oraz streszczenia w języku angielskim i niemieckim. Na uwagę zasługuje także bardzo atrakcyjna, twarda okładka książki.
Wydawca: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej – 323 s., 258 il. cz.-b. i bar. + tabelk i+ mapy, oprawa twarda, format 210×297, opracowanie map: Piotr Kenig, Paweł Kenig, fotografie ze zbiorów W.B. Mosia, streszczenie w języku angielskim i niemieckim.
Teatr Apollina i jego muz. Teatr Polski w Bielsku-Białej 2000-2015. Andrzej Linert, 2015
Książka jest próbą bilansu dorobku artystycznego Teatru Polskiego w Bielsku-Białej w okresie ostatniego piętnastolecia. Obejmuje lata dyrekcji Tomasza Dutkiewicza (1999-2005), Roberta Talarczyka (2005-2013) i Witolda Mazurkiewicza (2013-2015). Jej powstanie podyktowane było chęcią uświetnienia obchodzonego w 2015 r. w całym kraju jubileuszu 250-lecia Teatru Publicznego w Warszawie i 70. rocznicy założenia Teatru Polskiego w Bielsku-Białej, a także 125. rocznicy istnienia na terenie miasta budynku teatru. Autor dokonując charakterystyki działalności pracy artystycznej, starał się przypomnieć najciekawsze dokonania z lata 2000 – 2015. Wskazując podstawowe wyznaczniki pracy Teatru Polskiego, omówił zabiegi organizacyjne i koncepcyjne poszczególnych jego kierowników, a także współpracujących z nimi aktorów i ludzi teatru, odpowiedzialnych za kształtowanie oblicza ideowo-artystycznego placówki.
Wydawca: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej – 141 s., 106 il. cz.-b. i bar, oprawa twarda, format 210×297, fotografie Archiwum Teatru Polskiego w Bielsku-Białej, Radosław Kaźmierczak, Lidia Polok, Dorota Koperska, Monika Stolarska, Tomasz Wójcik, Jerzy Zaręba, streszczenie w języku angielskim i niemieckim.
Bielsko-Biala Wczoraj. Wspomnienia mieszkańców z lat 1939-2000. Oprac. Jerzy Polak, 2017
Swoimi wspomnieniami z lat 1939 - 2000 dzielą się z czytelnikami: Kazimiera Maria Pyka, Barbara Gotkowska, Tadeusz Białoń, Tadeusz Dobija, Erwin Ścieżka, Kazimierz Opyrchał, Andrzej LInert, Ryszard Iskra, Franciszek Legoń, Kondrad Korzeniowski, Marian Kaspszyk, Józef Figiel, Paweł Böttcher, Marek Trombski.
Wydawca: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej, 402 strony tekstu, 80 stron ilustracji kolorowych na końcu książki, oprawa twarda, format 16,5 x 23,7 cm, streszczenie w języku angielskim i niemieckim.
Prawa autorskie do powyższych anonsów pozycji serii BBB
Copyright: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej
Copyright:Jerzy Polak