Odpowiedź na pytanie zawarte w tytule jest niestety twierdząca. Serce, tak jak wszystkie organy i narządy w naszym ciele również się starzeje. Z biegiem czasu część komórek mięśniowych z których jest ono zbudowane obumiera a w ich miejscu pojawia się coraz więcej tkanki włóknistej.
Wszystko to powoduje, że ściany serca stają się mniej sprężyste, tracą swoją niezwykłą sprawność i elastyczność. Skutkuje to zmniejszeniem sprawności tego doskonałego narządu, który - jak warto przypomnieć - pracuje nieprzerwanie przez całe nasze życie, od momentu, kiedy powstanie w życiu płodowym, aż do momentu śmierci nasze serce bez najmniejszej przerwy pompuje krew, kurcząc się średnio 60 razy na minutę.
Czy człowiek potrafił wymyślić jakąkolwiek tak niezawodną maszynę, pracującą bez przerw i serwisów czasami nawet ponad 100 lat?
W miarę pojawiania się tkanki włóknistej ściany serca grubieją, przez co upośledzeniu ulega również funkcja rozkurczowa, co jeszcze bardziej obniża sprawność serca i powoduje ograniczenie tolerancji wysiłku. I tak właśnie objawia się starzenie serca – ograniczeniem tolerancji wysiłku i nawracającymi dusznościami, które z czasem pojawiają się coraz częściej.
Czy jesteśmy w stanie zapobiegać starzeniu się serca?
Tak jak w przypadku całego organizmu zatrzymać starzenia się nie da. Można jednak zwolnić ten proces. Kluczowym elementem zapobiegania jest całość zachowań, zwana zdrowym stylem życia. Prawidłowa dieta – w naszych warunkach polecana jest tzw. dieta śródziemnomorska, bogata w warzywa i owoce – regularna aktywność fizyczna, ograniczenie stresu oraz unikanie palenia tytoniu to najlepsze sposoby na zapobieganie starzeniu się serca.
Zwłaszcza regularna aktywność fizyczna pozwala nie tylko spowolnić zastępowanie tkani mięśniowej w sercu tkanką włóknistą, ale również hamuje rozwój procesów miażdżycowych w naczyniach oraz przygotowuje serce do pracy w warunkach zwiększonego zapotrzebowania na tlen w razie takiej potrzeby. Zaleca się co najmniej 30 minut aktywności fizycznej o umiarkowanym nasileniu przez większość dni w tygodniu, a najlepiej codziennie. Kluczowa jest tutaj regularność – nawet bardzo duży wysiłek wykonywany jednak okazjonalnie nie zastąpi mniejszego, ale regularnego.
Ograniczenie stresu w dzisiejszych czasach może być zadaniem bardzo trudnym, jednak przede wszystkim należy unikać stresu przewlekłego, który skutkuje również innymi szkodliwymi działaniami na nasz organizm.
Wracając na chwilę jeszcze do prawidłowej diety, należy pamiętać, że bardzo istotne jest zarówno to, co spożywamy, jak i to, w jakich ilościach. Warto zadbać o dietę dostosowaną do naszego stylu życia i upodobań, pamiętając jednak, że nie powinna ona - jak to często niestety w naszym kraju bywa - opierać się na mięsie. Warto natomiast pamiętać o korzystnym wpływie jedzenia ryb, zwłaszcza tłustych ryb morskich bogatych w kwasy omega-3 oraz spożywaniu codziennie około 30 g orzechów różnego rodzaju (włoskie, laskowe, migdały itp., jednak unikając postaci solonych i słodzonych). W diecie oprócz warzyw, które powinniśmy jeść codziennie należy również uwzględnić jajka oraz pokarmy bogate w błonnik.
Oprócz dbania o zdrowy styl życia powinniśmy również okresowo wykonywać kontrolne badania, aby szybko wykryć nie tylko wszelkie symptomy choroby serca, ale również inne choroby, takie jak: cukrzyca, nadciśnienie, hiperlipidemia itp., które przyspieszają procesy starzenia się naszego serca.
Ruszajmy zatem po zdrowie naszego serca!
Z inicjatywy Światowej Federacji Serca (WHF) - z udziałem i przy współfinansowaniu WHO i UNESCO - w ostatnią niedzielę września obchodzony jest corocznie Światowy Dzień Serca (ang. World Heart Day).