Katedra pw. św. Mikołaja

Katedra pw. św. Mikołaja – numer rejestru zabytków A/136/60

Udzielenie dotacji celowej w wysokości 70.000,00 PLN na przeprowadzenie pełnej konserwacji elementów kamiennych strefy cokołowej katedry p.w. św. Mikołaja – II etap prac – realizacja prac 2020r.

Historia i opis. Kościół gotycki zbudowany w latach 1443 - 1447 staraniem ks. Cieszyńskiego. Pierwotnie filialny wobec kościoła parafialnego pw. św. Stanisława bpa w Starym Bielsku (zob.), od ok. 1446 parafialny; wówczas jednonawowy o trójprzęsłowym korpusie, z węższym od korpusu, trójbocznie zamkniętym prezbiterium i zapewne wieżą od zachodu (w fasadzie). W latach 1559 - ok. 1630 zajęty przez ewangelików; ok. 1599 - 1608 dobudowa trójbocznie zamkniętej kaplicy po pn. stronie prezbiterium z fundacji właścicieli miasta Sunneghów. 1659 zniszczony w pożarze miasta i restaurowany staraniem Gottleba Sunnegha. Ponownie zniszczony przez pożar w 1750 r. W latach 1751 - 1756 odbudowany staraniem proboszcza Georga Entzeneorfera z barokizacją wnętrza kościoła gotyckiego i przekształceniem elewacji. Niszczony pożarami 1808, 1836, 1860; 1830 zawalenie się wieży; restaurowany m.in. za rządów proboszcza Mateusza Oppolskiego (1828 - 1850) po poł. XIX w. budowa prostokątnych aneksów przy prezbiterium, z ukształtowaniem klasycystycznych elewacji. W 1885 r. remont wieży z budową wysokiego hełmu, znanego z ikonografii; 1894 wykonanie witraży przez firmę C.L. Turcke z Pragi. 1908 - 1910 r. gruntowna przebudowa i rozbudowa wg. proj. arch. Leopolda Bauera z Wiednia): rozebranie dawnej fasady z wieżą, dobudowa obecnego korpusu trójnawowego; jednocześnie wykonanie wystroju rzeźbiarskiego fasady (Othmar Schimkowitz z Wiednia) oraz witraży w nowym korpusie (proj. Rudolf Hartfinger z Wiednia), uporządkowanie otoczenia. W 1992 r. kościół mianowany katedrą diecezji bielsko - żywieckiej.

Kościół położony w obrębie placu pomiędzy południowym blokiem przyrynkowym a linią fortyfikacji miejskich, przy południowej krawędzi wzgórza miejskiego. Pierwotnie gotycki (rzut d. prezbiterium z d. korpusem, oszkarpowanie). Obecnie modernizm z tradycją neoromanizmu i eklektyzmu (korpus, masyw wieżowy). Orientowany. Złożony z dwóch członów: pierwotnego, trójprzęsłowego, jednonawowego korpusu z węższym od niego, trójbocznie zamkniętym prezbiterium oraz obecnego korpusu trójmawowego, bazylikowego, z potężnym masywem wieżowym; przy pierwotnym prezbiterium od pn. kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej zamknięta trójbocznie oraz dwa prostokątne aneksy, otwarte do wnętrza d. prezbiterium arkadowo. Dachy oddzielne nad poszczególnymi członami kościoła, kryte eternitem i częściowo blachą. Wieża zwieńczona trójkondygnacjową galeryjką oraz ostrosłupowym hełmem z krzyżem, flankowana parą niższych aneksów wieżowych, artykułowana wraz z nimi pionowym listwowaniem; aneksy z 4-spadowymi daszkami krytymi blachą z miedzi; w wieży zegar. Fasada wraz z masywem wieżowym modernistyczna, z elementami neoromanizmu: cokół kamienny, rustykowany obejmujący całą strefę portalową; w fasadzie portal neoromański z medalionami Dwunastu Apostłów i rzeźbą Chrystusa między aniołami (w tympanonie), nad portalem rzeźby śś. Mikołaja, Jadwigi Śląskiej i Jana Nepomucena. W bocznych elewacjach masywu wieżowego dwa skromne portale neoromańskie; we wszystkich portalach wrota drewniane, modernistyczne, dzielone na kwadratowe pola, z kowalskimi klamkami. Elewacje dawnego korpusu i prezbiterium oszkarpowane.

Prace polegały na zabezpieczeniu przed postępującą degradacją kamiennych elementów strefy cokołowej elewacji katedry. Był to II etap prac.

Materiał zdjęciowy: