Przed nami pierwsza premiera wyjątkowego, bo jubileuszowego – 135. sezonu Teatru Polskiego. Od 26 września na Dużej Scenie można oglądać Służące do wszystkiego w reżyserii Agaty Puszcz, znanej w naszym mieście z takich realizacji jak Ciało Bambina czy Wyspa Kalina.
Służące do wszystkiego to kolejny, mocny głos w sprawach kobiet dobiegający z Teatru Polskiego. W głowach widzów na pewną są jeszcze echa majowej realizacji dramatu Iwona, Księżniczka Burgunda przez Lenę Frankiewicz. To wrażenie podzielił podczas przedpremierowej konferencji prasowej dyrektor TP Witold Mazurkiewicz.
- Nasz teatr dotyka różnych ważnych spraw, ale sprawy kobiet, ich praw i wszystkiego, co tego dotyczy są nam od paru sezonów szczególnie bliskie i ja się z tego bardzo cieszę.
Spektakl, który od dziś możemy oglądać w TP, to sceniczna adaptacja reportażu Służące do wszystkiego Joanny Kuciel-Frydryszak. Ten reportaż to zapis życia kobiet, które przez dekady pozostawały niewidzialne – pracujących w cudzych domach, pozbawionych głosu. Mimo tego, że w latach 20. i 30. istniał w naszym kraju dość nowoczesny już kodeks pracy, służące były absolutnie poza nim, nie istniały jako pracownice, nie miały żadnych praw. Dopiero w 1946 roku zlikwidowano zapis o tym, że służącą można wychłostać! Obie książki J. Kuciel-Frydryszak – Służące… i późniejsze Chłopki przywróciły podmiotowość ich anonimowym bohaterkom i to samo na deskach bielskiego teatru próbują zrobić twórczynie adaptacji.
I właśnie mocnym punktem wyjścia spektaklu jest anonimowość Kaś i Maryś –kobiet, które przychodząc na służbę stawały się jedną strukturą, bez podmiotowości - właśnie Kasiami i Marysiami.
Zbiory reportaży to proza zupełnie nieteatralna. O tym, jak z tym faktem radziły sobie twórczynie spektaklu opowiadała scenarzystka Służących… Zuzanna Bojda.
- Zdecydowałyśmy się opowiadać to fabularnie - pociągał nas tamten czas, kostiumy, wejście w ten świat odległy nam, a jednak nie aż tak bardzo odległy. Musiałyśmy też wybrać pewne wątki z książki, bo ona jest bardzo obszerna i wielowątkowa. Przedstawia różne odsłony życia służących – my przysposobiłyśmy te najbardziej bolesne i trudne: historie niesprawiedliwości, trudu, tego, jak kobiety były traktowane. Myślimy też o tym wszystkim bardzie ogólnie - o prawie pracy, o systemie, o podziałach klasowych. Interesowało nas też to, co nam się kojarzy ze służącymi w kontekście teatru – więc Moralność pani Dulskiej, teatralność brechtowska; tamte czasy to też kabaret, więc trochę próbowałyśmy to połączyć. Wychodzimy od historii kryminalnej, ale dosyć szybko ją rozszczelniamy – tłumaczyła.
W pierwszym akcie mamy teatralność i realizm. Są postaci państwa - uosabiające system- i są służące – kobiety, pracownice podległe temu systemowi i odczuwające nierówności. W drugim akcie twórczynie starają się rozbić te formę. Jak? Książki Joanny Kuciel-Frydryszak zainspirowały je do dania kobietom głosu, przestrzeni na jego poszukiwanie. To, jak ten głos objawia się na scenie, jest zaskakujące. Dodam tylko, że odpowiedzialny za muzykę w spektaklu Krzysztof Maciejowski zdradził nam podczas przedpremierowej konferencji prasowej, że aktorki biorące udział w spektaklu specjalnie na potrzeby Służacych… nauczyły się gry na instrumentach.
- Jest w tym spektaklu sporo muzyki, pewnie czasami zaskakującej – podsumowała reżyserka Agata Puszcz. - Rozrosło się nam to bardzo, ten sposób na odzyskiwanie głosu przez kobiety. Muzyka to nasza metafora.
Co prawda bilety na premierę i niedzielny spektakl są już wyprzedane, ale w sobotę – 27 września znajdziecie jeszcze pojedyncze miejsca. Kolejna okazja do obejrzenia Służących do wszystkiego w TP na początku października. Szczegóły na stronie https://teatr.bielsko.pl/.
twórcy
scenariusz – Zuzanna Bojda
reżyseria – Agata Puszcz
scenografia – Paulina Czernek-Banecka
kostiumy – Iga Sylwestrzak
muzyka – Krzysztof Maciejowski
choreografia – Katarzyna Zielonka
światła – Szymon Kluz
projekcje multimedialne – Mateusz Zieliński
obsada
Emilka – Ewa Dobrucka
Józia – Jadwiga Grygierczyk
Stefa – Anna Guzik-Tylka
Elżbieta – Barbara Guzińska
Regina – Marta Gzowska-Sawicka
Grażyna – Anita Jancia
Helena – Jagoda Krzywicka
Kasia – Oriana Soika
Maria – Maria Suprun
Petronela – Wiktoria Węgrzyn-Lichosyt
Antoni – Piotr Gajos
Stanisław – Tomasz Lorek
Aleksy – Sławomir Miska
Jerzy – Adam Myrczek
Mieczysław – Rafał Sawicki
premiera 26 września 2025
