Konferencja prasowa inaugurująca projekt Polskie Stolice Kultury 2026-2028 pod hasłem Jesteś na miejscu odbyła się 8 października w Warszawie. Pierwszą Polską Stolicą Kultury w 2026 roku, co już wiedzieliśmy, będzie nasze miasto - Bielsko-Biała. Dziś poznaliśmy zarys programu bielskiej odsłony projektu. Szczegóły można znaleźć na stronie internetowej https://bb2026.pl/program/.
Inicjatywa Polskiej Stolicy Kultury zrodziła się z doświadczeń konkursu o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury i chociaż tytuł ESK2029 przypadł Lublinowi, to jakość i wartość projektów przygotowanych przez pozostałe miasta-finalistów, czyli: Bielsko-Białą, Katowice i Kołobrzeg, zasługiwały, w opinii Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, na szczególne docenienie. Stąd pomysł, by w latach 2026-2028 miasta-finaliści kolejno używały tytułu Polskiej Stolicy Kultury.
- Celem tego projektu jest zintegrowanie mieszkańców, wzmocnienie ich dumy z własnego miasta oraz podniesienie rangi kultury jako czynnika społecznego i ekonomicznego rozwoju. PSK odkrywa i wzmacnia to, co w miastach jest wyjątkowe – po prostu ludzi, ich historie, tradycje i inicjatywy – mówiła, rozpoczynając konferencję, ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Marta Cienkowska. – Chciałabym, aby Polska Stolica Kultury była zarówno tytułem, jak i ruchem społecznym, który zmienia sposób myślenia o kulturze i roli miast w jej kształtowaniu. Aby projekt PSK inspirował, łączył, edukował, podkreślając lokalne wartości, oraz umożliwiał ich współtworzenie przez mieszkańców i artystów, a jednocześnie był symbolem autentyczności, jakości w kulturze, do którego inne miasta aspirują. By zostawiał długotrwały ślad, nie tylko w formie wydarzeń, ale długofalowych inicjatyw społecznych, kulturalnych i ekonomicznych. Chciałabym, żeby ten projekt tworzył platformę wymiany doświadczeń, inspirując miasta do dzielenia się wiedzą, modelami działania i strategiami kulturowymi – wymieniała oczekiwania wobec projektu PSK ministra.
Już za trzy miesiące, w styczniu 2026 roku, w rolę pierwszej Polskiej Stolicy Kultury wcieli się nasze miasto - Bielsko-Biała. W 2027 roku będą to Katowice, a w 2028 Śląsk przekaże pałeczkę Kołobrzegowi. Każde z tych miast będzie miało niepowtarzalną okazję, aby zaprezentować swoją tożsamość, potencjał twórczy, bogactwo kultury, które zakorzenione są w lokalnej wspólnocie.
Na konferencji w Warszawie obecni byli włodarze miast tytularnych: zastępczyni prezydenta Kołobrzegu Ilona Grędas-Wójtowicz, zastępca prezydenta Katowic Maciej Stachura i oczywiście prezydent Bielska-Białej Jarosław Klimaszewski. Po odebraniu dyplomu z rąk ministry włodarz zabrał głos.
- Od siedmiu lat budujemy markę naszego miasta poprzez kulturę i, jak widać, to się sprawdza. W proces ubiegania się o tytuł ESK i PSK niesamowicie zaangażowali się nasi mieszkańcy, dając wiele energii i jeszcze więcej projektów - to trzeba podkreślać i docenić. Dlatego dziękuje pani ministrze, że ten projekt powstał, że obdarzyła nasze miasto i inne samorządy zaufaniem i że dostrzegła potencjał w polskich miastach, bo to one budują kulturę ogólnonarodową. Bielsko-Biała jest pierwszą Polską Stolicą Kultury, to duże wyróżnienie. Zaczynamy u nas, ale mamy nadzieję, że na tych trzech miastach się nie skończy, bo polskie miasta tego potrzebują. Zapraszam do wspólnego świętowania – mówił włodarz Bielska-Białej.
Ministra Marta Cienkowska przekonywała, że to dzięki determinacji prezydentów miast i ich pomysłowości Polskie Stolice Kultury nabierają realnych kształtów. Jej zdaniem ten projekt stanie się symbolem jakości, dobrej współpracy, otwartości i będzie inspirować inne miasta w Polsce i Europie. Ale jednocześnie przestrzegała po raz kolejny:
- Polskie Stolice Kultury nie mają być tylko cyklem wydarzeń. To ruch, który ma budować kulturę otwartą, inkluzywną i zakorzenioną w lokalności.
Tłumaczyła, że kultura powinna stać się trwałym elementem codziennego życia mieszkańców, źródłem ich dumy i tożsamości, ale również przestrzenią do innowacji i poszukiwania nowych rozwiązań, które odpowiedzą na wyzwania współczesności – od integracji społecznej po zieloną transformację. - Tych wszystkich tematów będziemy dotykać przez wszystkie trzy lata - mówiła ministra.
Projekt Polskich Stolic Kultury jest jednym z 58 priorytetów rządu przyjętych uchwałą Rady Ministrów 9 września br. Inicjatywa będzie finansowana ze środków budżetu państwa, ale również z Funduszy Norweskich. Koordynację projektu PSK na swoje barki przyjęło Narodowe Centrum Kultury. Naczelnik Wydziału Kultury i Promocji Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej Przemysław Smyczek opowiedział w Warszawie, na czym ma polegać bielska misja kulturalna PSK.
- Bielsko-Biała - od kiedy rozpoczęły się rozmowy o roli kultury w mieście, o tym, w jaki sposób zmieniać miasto przez kulturę - zostało spontanicznie nazwane Miastem Splotów. Nadal będziemy te sploty snuć, rozsupływać i splatać na nowo, ponieważ chcemy przez kulturę w naszym mieście tkać dobrostan mieszkańców i osób, które do nas przyjadą.
Naczelnik wyjaśniał, że przyjętą w Bielsku-Białej linię programową PSK tworzą trzy nici, które dopiero w splocie dają wartość: natura, wspólnota i kreatywność.
- I idąc tymi osiami narracyjnymi chcemy opowiadać o naszym mieście i wysyłać sygnały do kolejnych, żeby im powiedzieć, że jesteśmy wszyscy razem w tym wielkim produkcie, jakim jest kultura służąca rozwojowi i poddawana waloryzacji – tłumaczył.
Bielski program pierwszej Polskiej Stolicy Kultury to ponad 200 wydarzeń na ponad 200 dni 2026 roku, przygotowanych specjalnie z okazji tytułu. Wielkie otwarcie zaplanowano 17 stycznia. Przestrzenie miasta ożyją wtedy tanecznymi korowodami i wydarzeniami performatywnymi, historia kraju i miasta zostanie opowiedziana muzyką podczas koncertu plenerowego przed Ratuszem, a ceremonia otwarcia odbędzie się w Cavatina Hall. W czerwcu w Bielsku-Białej odbędzie się pierwsza odsłona Festiwalu Wędrującego łączącego wszystkie miasta - stolice kultury. Ponadto miasto, wykorzystując potencjał i rozpoznawalność swoich mieszkańców, we współpracy z honorowym obywatelem Bielska-Białej Zbigniewem Preisnerem, organizuje unikalny konkurs przeznaczony dla młodych kompozytorów muzyki inspirowanej obrazem. Efekty będzie oceniało międzynarodowe jury składające się z autorytetów świata filmu i muzyki.
Bielsko-Biała chce również, aby w związku tytułem PSK kultura naprawdę zajmowała centralne miejsce w mieście - dlatego w sierpniu 2026 roku na cztery weekendy i jeden tydzień zamknie dla ruchu samochodowego ulicę Zamkową i plac Żwirki i Wigury, zamieniając ją w przestrzeń, w której będzie królowała kultura – powstanie tam miejska promenada kultury. Cały program PSK 2026 jest dostępny na stronie internetowej www.bb2026.pl. Na zakończenie konferencji inicjację projektu PSK zakomunikował na beskidzkiej trombicie Maciej Szymonowicz.
