Rak piersi jest najczęściej występującym w Polsce nowotworem złośliwym u kobiet. W 2020 roku powyższą diagnozę usłyszało około 20 tys. Polek, co jest powodem do niepokoju, ponieważ w 2013 roku ilość zachorowań w Polsce utrzymywała się na poziomie 17 tys.
Na początku 2021 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła raka piersi najczęściej diagnozowanym nowotworem na świecie. W naszym kraju, w przeciwieństwie do innych krajów europejskich, utrzymuje się tendencja do stałego wzrostu umieralności z powodu tego nowotworu. Przyczyną tego stanu jest bardzo słaba profilaktyka. Kobiety ignorują samobadanie piersi, nie zgłaszają się na badania mammograficzne ani na USG piersi, a u lekarza pojawiają w zaawansowanym stadium choroby.
Znanymi czynnikami ryzyka zachorowania na ten nowotwór są:
1. uwarunkowania genetyczne w tym najczęściej nosicielstwo mutacji genów BRCA1 i BRCA2
2. długi okres ekspozycji na własne estrogeny/ wczesna pierwsza miesiączka i późna menopauza/,
3. zaburzenia hormonalne związane z nadmiarem estrogenów,
4. brak ciąży w wywiadzie lub późna pierwsza ciąża (> 30 r.ż.),
5. brak lub krótki okres karmienia piersią (< 8 miesięcy) ,
6. otyłość,
7. nadmierne spożywanie alkoholu,
8. cukrzyca,
9. wieloletnia wysokodawkowa antykoncepcja hormonalna oraz terapia hormonalna w okresie pomenopauzalnym powyżej 5 lat.
Po 20 roku życia, każda kobieta powinna nauczyć się samobadania piersi, które może jej objaśnić lekarz ginekolog lub też można skorzystać z jasnych
i rzeczowych filmów instruktażowych dostępnych w sieci. Samobadania dokonujemy najlepiej zaraz po miesiączce, kiedy to badanie jest dla kobiety najłatwiejsze. Po 30 roku życia, raz w roku, powinnyśmy korzystać z przesiewowego badania USG piersi, które jest badaniem całkowicie bezpiecznym i bezbolesnym. Od 50 do 69 roku życia dostępne jest refundowane przez NFZ badanie mammograficzne.
Kilkanaście lat temu zachorowania na złośliwe nowotwory piersi dotyczyły głównie kobiet po 50 roku życia, stąd starszy wiek uznawany był za główny czynnik ryzyka zachorowania. Obecnie nowotwory złośliwe piersi dotyczą coraz młodszych kobiet, nawet w wieku dwudziestu kilku lat. Niestety dotykają również kobiet w okresie ciąży, po porodzie i w okresie karmienia piersią. Rak piersi u kobiet młodych ma często bardziej podstępny i agresywny przebieg, trudniej poddaje się leczeniu, dlatego też tak ważnym jest by przygotowując się do ciąży, zaplanować także badanie ultrasonograficzne piersi. Badanie możemy wykonywać także w trakcie ciąży oraz w trakcie laktacji. W 2020 roku odnotowano na świecie około 40,5 tys. nowych zachorowań u kobiet młodych w przedziale wiekowym 20-44 lat.
Objawy raka piersi zwłaszcza we wczesnych stadiach są niecharakterystyczne, ale czujność kobiet powinny wzbudzić następujące objawy:
1. wyczuwalny guzek piersi w badaniu palpacyjnym po miesiączce,
2. zmiany w wyglądzie piersi: zmiana jej rozmiaru, koloru, zaczerwienienie , obrzęk, ból brodawki oraz wyciek zwłaszcza krwistej wydzieliny, swędzenie skóry piersi, poszerzenie naczyń żylnych na jednej z piersi,
3. obecność guzka w dole pachowym, który może być powiększonym węzłem chłonnym,
4. zmiany w wyglądzie brodawki sutkowej: jej wciągnięcie, pomarszczenie skóry w jej okolicy lub pojawienie się zmian wokół.
Październik, co roku, jest miesiącem świadomości i profilaktyki raka piersi. Pamiętajmy, że nasze zdrowie leży przede wszystkim w naszych rękach. To czy leczenie będzie skuteczne zależy w głównej mierze od tego, kiedy zgłosimy się na badanie specjalistyczne i w jakim stadium zaawansowania zostanie wykryta choroba.
dr n. med. Agnieszka Zemanek- Wojnowska
specjalista ginekolog-położnik
