Kleszcze są małymi pasożytami, zaliczanymi do pajęczaków, żywiącymi się krwią ssaków, w tym ludzi. Są znane z przenoszenia wielu chorób, dlatego ważne jest zachowanie ostrożności podczas przebywania w obszarach, gdzie mogą występować (lasy, łąki, parki, przydomowe ogrody).
Najczęstszą chorobą przenoszoną przez kleszcze jest borelioza z Lyme, wywoływana przez bakterie (krętki) rodzaju Borrelia burgdorferi. Objawy kliniczne mogą obejmować zmiany skórne pod postacią tzw. rumienia wędrującego w postaci wczesnej (rumień średnicy co najmniej 5 cm, niebolesny, w poziomie skóry,
w miejscu ukłucia przez kleszcza lub w innej lokalizacji, pojawiający się od 2 do
30 doby od zdarzenia), dolegliwości bólowe ze strony narządu ruchu, zwłaszcza bóle stawów i mięśni oraz kwestie neurologiczne (jak np. porażenie nerwu twarzowego).
Inną poważną chorobą jest kleszczowe zapalenie mózgu (KZM), wywołane wirusem przenoszonym przez kleszcze. Przebieg kliniczny może być bezobjawowy, jak również powodować stany gorączkowe, bóle głowy z nudnościami i wymiotami oraz zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i/lub mózgu.
Jak się chronić i minimalizować ryzyko ugryzienia przez kleszcze?
Wystarczy zastosować się do poniższych zasad:
- noszenie odpowiedniej odzieży – jak np. długie rękawy i spodnie, co zmniejsza ryzyko kontaktu kleszcza z ciałem;
- stosowanie repelentów - środków odstraszających kleszcze (najpopularniejsze zawierają w składzie DEET dostępny w różnych stężeniach - im wyższe stężenie, tym dłuższa ochrona; ew. permetryna - do stosowania na ubrania, buty, sprzęt biwakowy - nie stosuj go bezpośrednio na skórę);
- regularne sprawdzanie ciała po powrocie z terenów, gdzie kleszcze mogą występować i w przypadku stwierdzenia pajęczaka szybkie usunięcie.
Instrukcja krok po kroku jak prawidłowo usunąć kleszcza ze skóry:
- przygotuj pęsetę lub specjalny przyrząd do usuwania kleszczy zakupiony w aptece,
- znajdź dobrze oświetlone miejsce, aby dokładnie zobaczyć kleszcza,
- delikatnie uchwyć kleszcza za pomocą pęsety lub specjalnego przyrządu. Staraj się złapać go jak najbliżej skóry,
- powoli i równomiernie wyciągnij kleszcza. Unikaj ściskania lub kręcenia pajęczaka, ponieważ może to spowodować, że wstrzyknie więcej śliny. Nie smaruj, nie natłuszczaj!
- upewnij się, że cały kleszcz został usunięty. Sprawdź, czy nie pozostały żadne jego szczątki w skórze,
- po usunięciu kleszcza dokładnie umyj miejsce ukąszenia mydłem i wodą. Następnie zdezynfekuj ranę za pomocą środka antyseptycznego,
- obserwuj miejsce ukąszenia oraz skórę całego ciała do 30 dni. Jeśli pojawią się jakiekolwiek objawy skórne (rumień) lub objawy ogólnoustrojowej infekcji skonsultuj się z lekarzem POZ.
Pamiętaj, że szybkie i prawidłowe usunięcie kleszcza jest kluczowe w zapobieganiu możliwym chorobom odkleszczowym.
Uwaga: nie każdy kleszcz musi być wektorem (przenosicielem) patogenów.
lek. med. Piotr Procner, specjalista chorób zakaźnych
