Cukrzyca i dobre samopoczucie to temat przewodni, który ogłosiła Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna (IDF), na lata 2024-2026.
Celem działań podejmowanych w ramach tego tematu jest:
- promowanie zdrowych nawyków i nakłanianie decydentów do wdrażania polityki promującej zdrowie od najmłodszych lat, aby zmniejszać ryzyko występowania cukrzycy typu 2 i poprawić wyniki leczenia wszystkich typów cukrzycy;
- zachęcanie do wczesnego wykrywania cukrzycy i stanu przedcukrzycowego u osób z grup ryzyka oraz promowanie działań mających na celu wyeliminowanie tych czynników ryzyka, na które mamy wpływ;
- zwiększenie świadomości na temat wpływu cukrzycy na zdrowie psychiczne oraz czynników, które mogą powodować dyskryminację, uprzedzenia i stygmatyzację osób z cukrzycą w społeczeństwie.
Cukrzyca nie jest chorobą zakaźną, lecz bywa nazywana epidemią XXI wieku. To jedna z najczęstszych chorób cywilizacyjnych.
Ok. 9 % Polaków choruje na cukrzycę typu 2, drugie tyle z nas choruje na stany metaboliczne poprzedzające wystąpienie tej choroby: insulinooporność, hiperinsulinemię, otyłość, zespół metaboliczny, stany przedcukrzycowe.
1 na 4 osoby powyżej 60. roku życia w Polsce ma stwierdzoną cukrzycę, z czego około 25% o tym nie wie.
Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia, oznaczenia poziomu cukru we krwi należy wykonywać:
- co trzy lata u osób powyżej 45 roku życia, u których nie występują czynniki ryzyka wystąpienia cukrzycy.
- co roku niezależnie od wieku – u osób, u których występują czynników ryzyka cukrzycy m.in. takich jak otyłość czy nadciśnienie.
Stan przedcukrzycowy jest jednym z pierwszych poważnych sygnałów zagrożenia cukrzycą i najlepszym momentem na to, żeby podjąć działania i jej uniknąć.
W przypadku wykrycia stanu przedcukrzycowego najważniejsza jest zmiana stylu życia polegająca na modyfikacji sposobu odżywiania oraz zwiększenia wysiłku fizycznego (do co najmniej 150 minut tygodniowo), żeby zmniejszyć masę ciała.
W ten sposób można obniżyć ryzyko zachorowania na cukrzycę o 53%.
Po czym poznać, że jest się chorym na cukrzycę?
W przypadku cukrzycy typu 1 objawy są burzliwe, jest to ogromne pragnienie, wielomocz, zmęczenie, utrata masy ciała.
Cukrzyca typu 2 rozwija się podstępnie, objawy są niecharakterystyczne
tj. nawracające grzybice i zmiany ropne skóry, infekcje intymne, senność po jedzeniu, ogólne zmęczenie, u mężczyzn zaburzenia erekcji. Nie zawsze można wyraźnie odróżnić objawy cukrzycy od innych dolegliwości. Dlatego często choroba jest rozpoznana zbyt późno – zwłaszcza cukrzyca typu 2.
Ww. objawy powinny skłonić do wykonania badań i konsultacji lekarskiej i jeśli to konieczne, włączenie leków, które powinny być uzupełnieniem zmiany diety i bardziej aktywnego trybu życia.
Im wcześniej prawidłowo zareagujemy, tym większe szanse na to, że cukrzyca, choć uciążliwa, pozwoli nam żyć normalnie i nie rozwinąć powikłań choroby.
Szczególnie powinny o tym pamiętać osoby, których bliscy już chorowali, gdyż cukrzyca często jest dziedziczna. Dotyczy to również osób otyłych. Dawno udowodniono, że nadwaga zwiększa zagrożenie cukrzycą, podobnie jak miażdżyca, nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca.
Normy poziomu cukru we krwi
Zarówno w rozpoznaniu, jak i monitorowaniu choroby istotne jest badanie poziomu cukru we krwi. Jeśli chcesz mieć pewność, że nie grozi Ci cukrzyca lub nie znajdujesz się w stanie przedcukrzycowym, rób te badania regularnie i porównuj wyniki. Dotyczy to również każdej zdrowej osoby.
Dla zdrowia niebezpieczny jest zbyt niski i za wysoki poziom cukru we krwi:
- poniżej 70 mg/dl – zbyt niski poziom cukru we krwi (hipoglikemia),
- 70 – 99 mg/dl – prawidłowy poziom cukru we krwi na czczo,
- 100 – 125 mg/dl – nieprawidłowy poziom cukru we krwi na czczo,
- powyżej 126 mg/dl przy więcej niż jednym pomiarze – cukrzyca,
Jeśli masz stwierdzoną cukrzycę, pamiętaj o samokontroli:
- obserwuj swoje samopoczucie pod kątem objawów cukrzycy,
- regularnie wykonuj pomiary cukru we krwi,
- zapisuj wyniki,
- pomiarów.
dr n. med. Iwona Petrulewicz-Salamon
specjalista chorób wewnętrznych, diabetolog
