Endometrioza to przewlekła i postępująca choroba ginekologiczna znana od XVIII wieku. Jednak jej patogeneza pozostała niewyjaśniona, a powszechne występowanie potwierdzili badacze dopiero w XX wieku.
Po ok. 100 latach, odkąd po raz pierwszy endometrioza została formalnie zidentyfikowana i nazwana w 1921 roku, temat choroby stopniowo staje się bardziej rozpoznawalny.
W 1993 r. stowarzyszenie Endometriosis Association ustanowiło marzec miesiącem świadomości endometriozy. Celem było zapewnienie edukacji, wsparcia i badań kobietom zmagającym się z tym schorzeniem.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) endometrioza może dotyczyć
ok. 10 % kobiet w wieku rozrodczym na świecie. Choć choroba znana jest od dawna, to wciąż w powszechnej świadomości jest słabo identyfikowana. Zwieńczeniem miesiąca poświęconego chorobie jest Światowy Dzień Endometriozy, obchodzony
30 marca.
W chorobie kluczowa jest wczesna diagnoza, która daje szansę na przedoperacyjne leczenie, ale niska świadomość społeczna i znajomość zagadnienia w środowisku lekarskim, udaremnia jej wykrycie w odpowiednim czasie. Pomimo znacznego postępu w poziomie wiedzy i badań nad endometriozą, opóźnienie diagnostyczne stale wynosi 5-10 lat, nawet w krajach Europy i Ameryki Północnej.
Istotą endometriozy jest występowanie komórek endometrium poza ich prawidłową lokalizacją jaką jest jama macicy. Najczęstsze lokalizacje endometrium diagnozowane jest w jamie otrzewnej, jajnikach i jajowodach, szyjce macicy, jelitach, w pęcherzu moczowym, nerce, przeponie, w płucach, mózgu, oku, powłokach podskórnych czy bliznach pooperacyjnych.
Endometrioza wiąże się z dolegliwościami, głównie bólowymi, w różnej lokalizacji, czasami przebiega bezobjawowo, mimo, że ogniska mogą osiągać znaczne rozmiary. Jest także przyczyną niepłodności.
Dzięki znanym metodom leczenia możliwe jest usunięcie zmian wywołanych przez chorobę, ale ponieważ przyczyna choroby jest nieznana, nie ma metody która
w 100% gwarantuje brak remisji. Według ekspertów najlepsze efekty leczenia endometriozy daje podejście multidyscyplinarne, współpraca wielu specjalistów, którzy zajmują się pacjentką w zakresie swoich kompetencji.
Pojawiła się pozytywna wiadomość, co do choroby – Adam Niedzielski, Minister Zdrowia, zarządzeniem z 7 marca 2023 r. powołał zespół do spraw opracowania propozycji rozwiązań w zakresie diagnostyki i leczenia endometriozy. Przewodniczącym został prof. Krzysztof Czajkowski, konsultant krajowy w dziedzinie położnictwa i ginekologii. Gremium zakończy swoją działalność po zaakceptowaniu przez ministra zdrowia propozycji rozwiązań, nie później jednak niż do końca lutego 2024 r.
Trzeba mieć nadzieję, że powołany zespół wypracuje właściwe rozwiązania, które pomogą kobietom cierpiącym na endometriozę.
dr n. med. Agnieszka Zemanek-Wojnowska, specjalista ginekologii i położnictwa
