Komisja Europejska: Miasta rowerowe miastami przyszłości
„Mobilność, która kojarzy się z samochodem indywidualnym, rozpływa się obecnie w apokaliptycznych obrazach paraliżu miast”.
„Rower, wolność, zdrowie i dobry humor idą w parze. Rower wszędzie kojarzy się z wolnością i zapałem. Budzi taką samą sympatię we wszystkich krajach Unii Europejskiej”.
Na przykładzie miast europejskich widać na co dzień, że ograniczenie korzystania z samochodów prywatnych jest nie tylko pożądane, ale i możliwe. Wiele z tych miast stosuje system zachęt preferujących korzystanie z komunikacji miejskiej oraz korzystanie z rowerów, przy równoczesnym wprowadzeniu restrykcji związanych z korzystaniem z samochodów prywatnych w centrum miasta. Nie wpływa to ujemnie na ich rozwój ekonomiczny, czy dostęp do centrów handlowych. Podejście takie zgodne jest z międzynarodowymi zobowiązaniami Unii Europejskiej w dziedzinie redukcji emisji gazów cieplarnianych i legislacją odnośnie czystości powietrza.
Mobilność, rozumiana jako zdolność do podróżowania, przyczynia się do wzrostu społeczno – gospodarczego obszarów miejskich. Niesie jednak ze sobą także negatywne skutki – ruch miejski powoduje 40% łącznych emisji CO2 i 70% emisji innych zanieczyszczeń. Powstają nowe wyzwania, takie jak między innymi zagęszczenie ruchu drogowego, wzrost zagrożenia bezpieczeństwa tego ruchu, niekontrolowany rozwój miast i rosnące zapotrzebowanie na mobilność, zaspokajaną głównie dzięki prywatnym samochodom.
Odpowiadając na te wyzwania, samorząd województwa podejmuje szereg działań w zakresie popularyzacji transportu rowerowego oraz rozwoju infrastruktury rowerowej. Do podjęcia takiej aktywności obligują zapisy dokumentów europejskich i krajowych. Biała Księga Transportu Komisji Europejskiej mówi o konieczności ograniczania liczby aut spalinowych, a Polityka klimatycznej Polski nakazuje redukcję zanieczyszczeń generowanych przez pojazdy i poprawę infrastruktury rowerowej.
Na zamówienie Urzędu Marszałkowskiego Województwa śląskiego opracowano dokument pod nazwą „Regionalna Polityka Rowerowa wraz z planem sieci regionalnych tras rowerowych”. Został on przyjęty do realizacji Uchwałą nr 2309/461/VI/2023 Zarządu Województwa Śląskiego z dnia 03.11.2023 r. Dokument ten jest spójny z dokumentami strategicznymi na poziomie wspólnotowym, krajowym i regionalnym. Określa ramy, zasady i sposoby prowadzenia polityki rowerowej w województwie – w perspektywie do 2030 roku. Koncepcja Śląskiej Sieci Tras Rowerowych zakłada dwuetapowość – w pierwszym etapie powstać mają trasy łatwe do wykonania, z przewagą wykorzystania dróg istniejących, w drugim zaś trasy wymagające budowy nowej infrastruktury rowerowej na dłuższych odcinkach.
Dobra praktyka projektowania i wykonania infrastruktury rowerowej oraz organizacji ruchu rowerowego opiera się na metodologii tzw. pięciu kryteriów holenderskiej organizacji standaryzacyjnej CROW przyjętej także w nieco zmodyfikowanej formie przez Wytyczne EuroVelo2:
Spójność: 100% źródeł i celów podróży objętych podsystemem rowerowym, łatwa identyfikacja trasy i jej pełna integracja z innymi trasami rowerowymi, drogami ogólnodostępnymi, środkami transportu zbiorowego.
Bezpośredniość: minimalizacja objazdów i współczynnika wydłużenia, ale w przypadku szczególnie atrakcyjnych miejsc dopuszczalne jest nieznaczne wydłużenie, w skali lokalnej podróż trasą rowerową nie może być dłuższa od podróży drogą ogólnodostępną.
Wygoda/komfort: minimalizacja współczynnika opóźnienia, wysoka prędkość projektowa i ograniczanie stresu rowerzysty, minimalizacja pochyleń niwelety i różnicy poziomów, łatwość i lekkość w poruszaniu się rowerem, dobra nawierzchnia, dobre odwodnienie, a przede wszystkim dobre utrzymanie, musi być zachowana równowaga między tym, co ekonomicznie, estetycznie, środowiskowo akceptowalne a tym, co może zapewnić najlepszy możliwy standard dla użytkowników.
Bezpieczeństwo: minimalizacja punktów kolizji z ruchem samochodowym i pieszym, ujednolicenie prędkości, eliminacja przeplatania torów ruchu oraz wzajemny kontakt wzrokowy, eliminacja zagrożenia ze strony; samochodów, motocykli, quadów, eliminacja zagrożeń ze strony: elementów konstrukcji mostowych, wiaduktów, gałęzi i drzew spadających na trasę i powodujących nieoczekiwane przeszkody, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa osobistego i ochrona przed nieoczekiwanym napadem (bezpieczeństwo społeczne), wyeliminowanie zaskakujących sytuacji związanych z nieodpowiednimi standardami.
Atrakcyjność: projektowana trasa wraz z całym układem komunikacyjnym, w tym podsystem rowerowy jest czytelny dla użytkownika, dobrze powiązany z funkcjami różnych obszarów, w tym miast i odpowiadający potrzebom użytkowników, korzystanie z trasy ze względu na otoczenie i środowisko sprawia przyjemność jazdy rowerem.
Dla ujednolicenia projektowanych i realizowanych rozwiązań rowerowych, a także dla pomocy lokalnym samorządom, w wrześniu 2023 roku, na zlecenie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii opracowano Standardy i wytyczne kształtowania infrastruktury rowerowej. Formułują one wiele zasad i wytycznych, którymi kierować się powinni projektanci, zarządy dróg i samorządowcy – podczas planowania i projektowania oraz budowy infrastruktury rowerowej.
